نگاه فقهی محیط زیست
شنبه, ۱۶ آبان ۱۳۹۴، ۰۹:۴۱ ب.ظ
حقوق محیط زیست
زمین و آنچه در آن است، محیط زیست انسان را تشکیل می دهد و جزو نعمت های عمومی است. لذا آسیب به آن کل جامعه را به مخاطره می اندازد. بنابراین حکومت جامعه اسلامی باید با تمهید قوانین لازم و زمینه سازی بسترهای مورد نیاز و در نظر گرفتن ضمانت اجرایی آن و البته با نظارت کارشناسان امر، به حفظ محیط زیست مبادرت ورزد. همان طور که این روش در سیره حکومتی پیامبر اسلام و امام علی نیز وجود دارد و به نظر می رسد این مساله عهد بین خدا و حاکمان برای جلوگیری از فساد در زمین بوده است. طبق آیات قرآن، خداوند به انسان کرامت و برتری نسبت به سایر مخلوقات بخشید و طبیعت را به تسخیر انسان درآورد تا او از آن بهره برداری کرده و در جهت رفع نیازهای بر حقش از آن استفاده کند. آیاتی از قرآن کریم به صراحت بر این نکته تاکید دارند: و سخّر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض جمیعاً منه: و خداوند به تسخیر شما در آورد تمام آنچه را که در آسمان ها و زمین است.
و لقدْ کرّمْنا بنی آدم و حملْناهُمْ فِی الْبرّ و الْبحْرِ و رزقْناهُمْ مِن الطّیّباتِ و فضّلْناهُمْ علی کثیرٍ مِمّنْ خلقْنا تفْضیلا: ما انسان ها را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا (بر مرکب های راهوار) حمل کردیم و از انواع روزی های پاکیزه به آنان روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده ایم، برتری بخشیدیم.
حال، این مطلب که اگر کسی از مردم جامعه استفاده ناصحیح و نامشروع از نعمات همگانی و منابع طبیعی داشته باشد و به حقوق دیگران تعرض کند و محیط زیست پیرامونش را تخریب کند، مستحق چه مجازاتی است یا اینکه چطور باید تشویق عمومی و رغبت عمومی و فرهنگ سازی در جهت حفظ منابع طبیعی و پایداری محیط زیست ایجاد کرد، همگی از وظایف حکومت جامعه اسلامی است. در این زمینه سیره عملی و قولی پیامبر اسلام (ص) بر چگونگی تشویق امت به حفاظت از دنیای طبیعت و بر حذر داشتن از فساد در آن و گاه برخورد با عوامل آن دلالت می کند. پیامبر اسلام در خصوص منع از قطع ثمار (درختان میوه) فرمود: «لا تقطعوا الثمار، فیصبّ الله علیکم العذاب صباً»؛ درختان را قطع نکنید، که خداوند بر شما عذاب می فرستد. نکته یی که این روایت در بر دارد این است که با توجه به لحن امری آن، این یک امر حکومتی است که عدم رعایت آن عذاب در پی دارد و نقش حکومت جامعه اسلامی در این موارد بسیار پراهمیت است.
یـک مـعــلـم . .