قربانی فراموش شده ی جنگ

 محیط زیست

        

حفاظت از محیط زیست به ویژه در جنگ‌ یکی از موضوع‌های مهم جهانی است؛ زیرا بهره برداری از طبیعت، حفظ کرامت انسانی و تحقق امنیت و عدالت، توسعه و رشد نسل‌های آینده، رابطه بسیار نزدیک با حفظ محیط زیست دارد و هر گونه آسیب طبیعت بر زندگی سالم انسانی اثرگذار است.

آثار سوء جنگ‌ها بر محیط زیست از هر عامل دیگر خطرناک تر است؛ زیرا در جنگ ها حس ضربه زدن و پیروزی و انتقام جویی از سوی طرفین جنگ سبب می‌شود که پای‌بندی به اصول انسانی و بشری فراموش شود ، زندگی و حیات انسان‌ها، به خطر بیافتد و خسارت‌های عظیم بر محیط زیست وارد شود. امروزه استفاده از بمب‌های ویرانگر و گازهای شیمیایی در جنگ‌ها، محیط زندگی انسان‌ها را با آلودگی‌های خطرناکی مواجه کرده است. جنگ‌های متعدد اواخر قرن بیستم و دهه آغازین قرن بیست و یکم، ضمن آنکه اثرات ناخوشایندی بر زندگی بشر به جا گذاشته است ، محیط زیست و منابع طبیعی را مورد هدف قرار داده است . 

همایش جهانی مقابله با آثار جنگ بر محیط زیست

   

جنگ ومحیط زیست

همایش آثار مخرب جنگ بر محیط زیست که با حضور آقای دکتر ظریف وزیر امورخارجه، خانم دکتر معصومه ابتکار معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست، محمدرضا تابش نایب رییس فراکسیون محیط زیست مجلس، سفرای کشورهای مختلف، اساتید و متخصصین داخلی و خارجی  این حوزه  در محل سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، تذکر نکات مهمی را در برداشت.

 موضوع همایش ،البته آثار جنگ بر محیط زیست بود و تجارب بشری و حرکت لازم به سوی آینده بود اما مطلب قابل تامل، سخنان دکتر ابتکار بود که اشاره کردند: «مهم ترین چالش پیش روی ما در حوزه بحران های زیست محیطی، دولت های بی سرزمین و سرزمین های بی دولت هستند».

واقعیت این است که جنگ های بیرونی و داخلی در کشورهای منطقه، اکنون زندگی میلیون ها انسان را به سختی و دشواری کشانده است. عدم انسجام دولت های مرکزی سبب جنگ شده و آثار مخربی که بر سرزمین باقی می گذارد. از سوی دیگر موجب می شود دولت ها نتوانند محیط زیست خود را پایش، مدیریت و کنترل کنند.

در این مورد می توان به افزایش چشمگیر پدیده گرد و غبار در کشورهای عراق و سوریه و اثر آن بر ایران اشاره کرد. در مورد ایران البته بحث تحریم ها و فشارهای ناشی از آن که منجر به کاهش امکان استفاده از تکنولوژی های نوین در حوزه محیط زیست شده مزید بر علت بوده است.

کاربرد سلاح­های شیمیائی، میکروبی و هسته­ای علاوه بر کشتار حیوانات و انسان ها اعم از  نظامی و غیر نظامی در مقطع زمانی خاص در یک نسل، در دراز مدت باعث آلودگی آب و خاک شده که در نسل های بعد مورد توجه قرار می­گیرد.  در سه دهه اخیر جنگ ها در منطقه، اثرات نامطلوبی بر محیط زیست بر جای گذاشتند. جنگ هشت ساله ایران و عراق، جنگ خلیج فارس، جنگ افغانستان، جنگ بوسنی و کوزوو، فلسطین اشغالی و جنگ داخلی در سوریه از آن جمله بوده اند.

نمونه شاخص در این مورد تاثیر جنگ بر تغییر آب ‌و هوا و افزایش دمای مناطق جنگی در عراق بوده است. در این کشور پس از یک دهه جنگ، میزان آب دجله و فرات به ‌شدت کاهش یافته و زمین‌های حاصلخیز میان این دو رود که از مراکز اولیه کشاورزی انسان است، به بیابان بدل شده و سالانه ۲۵۰ کیلومتر مربع بیابانی به آن اضافه می شود. استفاده از سلاح های جنگی بر اثر تغییرات در اکوسیستم، محیط زیست را از چرخه توسعه پایدار خارج کرده است. بروز انواع بیماری ها در انسان و جانوران بر اثر کاربرد سلاح ها علاوه بر تاثیرات افقی در یک نسل، باعث ایجاد تاثیرات عمودی و انتقال از نسلی به نسل دیگر می شود. گاهی تصمیم گیری های فرماندهی اثرات جبران ناپذیری بر محیط زیست کشورهای درگیر جنگ می گذارد. انواع مین های خنثی نشده، ایجاد پل و سد در مسیر اصلی رودخانه ها و مسیر مهاجرت ماهی ها، ایجاد پایگاه ها در اطراف اکوسیستم های حساس، آلودگی تالاب ها و اکوسیستم های آبی، آلودگی های نفتی و ... به عنوان نمونه هایی از عوامل مخرب محیط زیست در اثر جنگ مطرح هستند.

 بنابراین اکنون ضرورت به کارگیری "دیپلماسی محیط زیستی" به عنوان یکی از  کارآمدترین و موثرترین روش ها معرفی شده است. با توجه به اینکه مساله محیط زیست مرزهای سیاسی و جغرافیایی خاصی را نمی شناسد و بحران های زیست محیطی مانند تغییرات اقلیم، تخریب لایه ازون، بحران ریزگردها، بالا آمدن سطح آب ها و ... مربوط به همه ملت هاست، حل این مشکلات و تهدیدات ضرورت همدلی و هماهنگی و اتحاد رهبران سیاسی سراسر جهان را می طلبد. باید به این نکته مهم نیز توجه کرد که دیپلماسی محیط زیست زمینه ای بسیار مهم جهت کسب مهارت های لازم برای شرکت در مذاکرات جهانی زیست محیطی، توسعه پایدار و زمینه های مرتبط بوده و الگوی مناسبی جهت رسیدن به راهکارهای اجرایی و همکاری های مناسب برای کاهش بحران های زیست محیطی و ایجاد شرایط بهینه و متعادل تر برای حیات بشر بر روی کره زمین محسوب شده و جهت رسیدن به آن، ما باید توسعه مناسبات با کشورهای منطقه و جهان را چه از طریق مشارکت جدی در کنوانسیون های منطقه ای مانند کنوانسون های مربوط به حوزه خزر (CEP) و عمان (راپمی)، همین طور حضور در کنفرانس های بین المللی و جهانی مانند اجلاس های مربوط به تغییرات آب و هوایی را در دستور کار داشته باشیم. از این گونه برنامه ها و اقدامات  موثر می توان به رونمایی از سند تغییرات اقلیم در ایران و همچنین رونمایی از سند تعهدات جهانی توسعه پایدار ایران در آینده ای نزدیک اشاره کرد.

     

 امروزه مقررات بشر دوستانه ناظر به حمایت از محیط زیست شیوه عرف بین المللی به خود گرفته و برای همه کشورها الزام آور است. حتی برای کشورهایی که خود را متعهد در برابر آن نمی­دانند.  ولی این قوانین در صورتی می­توانند مانع تخریب محیط زیست در دوران جنگ باشند که جامعه جهانی روی 5 نکته تکیه کند؛

       1)  تلاش برای لازم الاجرا کردن کنوانسیون­هایی که حفاظت از محیط زیست را مورد توجه قرار داده­اند.

(2       تلاش برای بهینه سازی رعایت و اعمال مقررات مربوط به حمایت از محیط زیست در دوران جنگ.

(3      نظارت برکارایی این گونه قوانین و روشن کردن وضعیت نقض کنندگان قواعد و مقررات و اقدام عملی و مناسب در برابر مناقضان این گونه قوانین.

(4      در برخورد با کشورهای مناقص قوانین و مقررات مربوط به حفاظت محیط زیست هیچ گونه تسامح و اغماضی نشود و به تناسب ارتکاب جرم، نقض قواعد و سرپیچی از مقررات جهانی مجازات شوند.

(5       تدابیری در سطح جهانی اتخاذ شود که بروز جنگ ها سیر نزولی بیابد.

اگر موارد 5 گانه در اثر تسامح و تساهل نادیده گرفته شود، قواعد عام و خاص بین­المللی نمی­تواند پاسدار محیط زیست باشد. چنان که امروزه کشورهای پیشرفته عملاً در تقابل و رویارویی زیست محیطی قرار گرفته و با تولید سلاح های کشتار جمعی و رقابت شدید نظامی و بحران سازی در جهان، محیط زیست را با خطر مواجه کرده­اند.

به امید روزی که عدالت و صلح جهانی پایدار را استقرار یابد و شاهد شکوفائی طبیعت و محیط پاک و پیراسته و امن برای همه­ی انسانها باشیم..

www.doe.ir

قربانی خاموش جنگ

قربانی خاموش جنگ

جنگ پیامدهای مصیبت باری دارد.یکی از این پیامدها تخریب محیط زیست است که در طول تاریخ با وقوع هر جنگی تکرار شده.امروز با پیشرفت تکنولوژی نظامی واستفاده از بمب های شیمیایی وسلاح های متنوع جنگی آثار تخریبی زیست محیطی جنگ بیشتر شده است.تخریب زیستگاه ها، ازبین رفتن تنوع زیستی، کاهش کیفیت هوا،آلوده شدن خاک وآب از آثار مخرب و ویرانگر جنگ های مدرن است.ماشین آلات ومواد منفجره سطح بی سابقه ای از جنگل زدایی وتخریب زیستگاه ها را به وجود آورده واختلال جدی را در اکوسیستم طبیعی از جمله فرسایش خاک،آلودگی آب وتولید موادغذایی بی کیفیت رقم زده است.

ازبین رفتن بیش از 2 میلیون هکتار زمین در ویتنام یکی از مهمترین فجایع زیست محیطی شناخته می شود. جنگ سالهاست که بر بخش هایی از آفریقا وآسیا ،خاورمیانه وشرق اروپا سایه افکنده است.مرگ،جراحت،مهاجرت وسوءتغذیه از جمله آثار جنگ بر زندگی انسان است اما آنچه جنگ بر محیط زیست وارد می کند فاجعه ای نگران کننده ،خطرناک وجبران نشدنی است.

                              

آلودگی زمین:مخرب ترین نوع جنگ،بمباران هوایی است.استفاده از ماشین آلات سنگین وزباله های نظامی به آلودگی زمین در طول جنگ کمک می کند.

آلودگی آب:انباشت ضایعات شیمیایی ناشی از جنگ تاثیر بزرگی براکوسیستم دریا داشته است.آلودگی آب خلیج فارس ناشی از نشت نفت پس از جنگ عراق وکویت در سال 1991 نمونه ای از این مورد است.

آلودگی هوا:مواد شیمیایی مورد استفاده در بمب ها در سطح زمین وسطوح جوی باعث آلودگی هوا می شود.استفاده از سوخت های فسیلی را نیز باید اضافه کنیم.بب گذاریدر پالایشگاه ها واستفاده از اورانیوم رقیق شده در مهمات اثر منفی بر کیفیت هوا دارد.

                           

تخریب زیستگاه ها:معروف ترین مثال از ویرانی زیستگاه در طول جنگ ویتنام رخ داد وقتی نیروهای آمریکایی عامل شیمیایی نارنجی را در جنگل ها ومرداب ها روی سربازان ویتنام اسپری کردند.

پناهندگان:جنگ به موج مهاجرت وتغییرات جمعیتی دامن می زند.اثرات حاصل از ایت تغییر روی محیط زیست فاجعه بار است.

فروپاشی زیر ساخت ها:نخستین و آسیب پذیرترین اهداف حمله نطامی،جاده ها،پل ها،آب ،برق وزیرساخت های دیگر است.فاضلاب حاصل از ویرانی ها منجر به نابودی گیاهان وکاهش کیفیت آب منطقه ای می شود.www.iran-newspaper.com